Gia đình là tế bào của xã hội, gia đình tốt thì xã hội tốt. Do đó công tác xây dựng GĐVH là việc làm ý nghĩa tạo nền tảng tốt cho sự phát triển bền vững của xã hội, góp phần tích cực trong việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở và thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. Theo ông Hồ Quốc Hùng, Trưởng Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Long Phú, trước đây, việc bình xét danh hiệu GĐVH còn mang tính hình thức. Kết quả bình xét hàng năm đều đạt tỷ lệ cao, trong khi, ở đâu đó vẫn còn xuất hiện những câu chuyện đau xót, đáng buồn về sự băng hoại về đạo đức, lối sống và mai một những giá trị gia đình. Đời sống văn hóa – xã hội xuống cấp và diễn biến phức tạp, vẫn còn tình trạng bạo lực gia đình, tệ nạn xã hội, mất an ninh trật tự, …. Đằng sau tấm bằng chứng nhận “Gia đình văn hóa” vẫn còn những câu chuyện thật sự chưa văn hóa. Vẫn còn một số nơi chưa xem trọng ý nghĩa của phong trào, thực hiện một cách hời hợt, chạy theo thành tích. Có hộ gia đình cầm trên tay tấm giấy chứng nhận GĐVH mà không cảm thấy trân trọng, vì nó được cấp quá phổ biến và không phản ánh đúng thực chất. …

Hội nghị tập huấn về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”

        Từ thực trạng và những bất cập nói trên, những năm gần đây, các cấp, các ngành, địa phương đã triển khai nhiều nội dung, mở nhiều lớp tập huấn, xây dựng kế hoạch và có biện pháp cụ thể trên cơ sở phối hợp các ngành, đoàn thể, tổ liên gia, đại diện hộ gia đình trong việc xem xét, lựa chọn, bình xét các tiêu chí cụ thể, để danh hiệu GĐVH thực chất hơn.

          Điển hình như trong cuộc họp bình xét danh hiệu “Gia đình văn hóa”, ở khu dân cư thuộc ấp Tân Qui A, xã Tân Hưng, huyện Long Phú, vừa qua, có đầy đủ các thành phần đại diện gồm các đồng chí Bí thư Chi bộ, Trưởng Ban nhân dân ấp, Trưởng Ban Công tác Mặt trận ấp, các đoàn thể và đại diện các hộ gia đình trong diện bình xét. Buổi họp diễn ra trong không khí dân chủ, thẳng thắn. Công tác bình xét dựa trên hình thức biểu quyết. Các gia đình đạt danh hiệu GĐVH khi có từ 60% trở lên thành viên dự họp đồng ý. Bà Thạch Thị Chanh Thi, Trưởng Ban nhân dân ấp Tân Qui A, xã Tân Hưng, cho biết, Toàn ấp có 652 hộ gia đình, trong đó có 100% hộ đăng ký xét danh hiệu GĐVH năm 2024, song chỉ có 639 hộ đạt danh hiệu GĐVH, đạt 98%. Bởi 13 hộ còn lại, có hộ có thành viên liên quan đến chất cấm, một số hộ nghèo không chịu vượt khó, một số hộ khác mất đoàn kết, có hộ thiếu gương mẫu trong cộng đồng, …. Cũng theo bà Chanh Thi, công tác bình xét GĐVH được thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ ngay ở khu dân cư. Các hộ trong danh sách bình xét là những hộ đã đăng ký từ đầu năm. Nếu các hộ vi phạm các quy định sẽ không được xét tặng danh hiệu GĐVH.

Ngày hội biểu dương “Gia đình văn hóa” tiêu biểu tại khu dân cư.

         Không chỉ ở xã Tân Hưng, việc bình xét danh hiệu GĐVH được các ấp, khu dân cư, tổ dân phố trong toàn huyện siết chặt và thực hiện theo quy trình. Công tác bình chọn được thực hiện công khai, dân chủ từ tổ liên gia cho đến khu dân cư, ấp. Sau khi họp ấp, trưởng ban nhân dân ấp lập hồ sơ trình Chủ tịch UBND xã quyết định tặng danh hiệu GĐVH hàng năm; GĐVH 03 năm liên tục; GĐVH 03 năm liên tục tiêu biểu để đề nghị khen thưởng. Theo ông Hồ Quốc Hùng, quy trình xét tặng danh hiệu GĐVH dựa trên Nghị định 86/2023/NĐ – CP ngày 07/12/2023 của Chính phủ, quy định về khung tiêu chuẩn và trình tự, thủ tục, hồ sơ xét tặng danh hiệu “Gia đình văn hóa”; “Thôn, tổ dân phố văn hóa”, “Xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, được Ban Chỉ đạo Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư” của huyện ban hành hướng dẫn cho các xã, thị trấn. Tiêu chuẩn để xét tặng danh hiệu GĐVH gồm:  Gương mẫu chấp hành chủ trương của Đảng, chính sách Pháp luật của Nhà nước; tích cực tham gia các phong trào thi đua của địa phương nơi cư trú; gia đình hòa thuận, hạnh phúc, tiến bộ, tương trợ, giúp đỡ mọi người trong cộng đồng; tổ chức lao động, sản xuất kinh doanh; công tác, học tập đạt năng suất, chất lượng và hiệu quả. Nếu trong gia đình có thành viên vi phạm các trường hợp sau sẽ không xét tặng danh hiệu GĐVH: Bị truy cứu trách nhiệm hình sự, hoặc bị áp dụng các biện pháp xử lý hình chính theo quy định; không hoàn thành nghĩa vụ quân sự và nghĩa vụ nộp thuế; có tảo hôn hoặc hôn nhân cận huyết thống; có bạo lực gia đình, mắc các tệ nạn xã hội, ….

          Ông Hồ Quốc Hùng, chia sẻ thêm, Nghị định 86/2023/NĐ – CP, với nhiều quy định chặt chẽ hơn trong việc bình xét và phong tặng danh hiệu GĐVH đã góp phần chấn chỉnh tình trạng xét tặng danh hiệu tràn lan, thiếu thực chất. Nghị định đề cập đến nhiều nội dung về nguyên tắc, trình tự, tiêu chuẩn, thời gian, thủ tục xét công nhận danh hiệu văn hóa; phân định trách nhiệm quản lý nhà nước của Bộ Văn hóa – Thể thao và Du lịch, trong hướng dẫn, tổ chức thi hành Nghị định, UBND tỉnh xây dựng thang điểm bình xét (bảng chấm điểm) cho các danh hiệu phù hợp với điều kiện cụ thể của từng địa phương. Giấy khen GĐVH không tặng quá 15% trên tổng số gia đình được công nhận đủ 03 năm liên tục. Tuy nhiên, việc xây dựng GĐVH cần quan tâm đến đời sống vật chất, giáo dục trong gia đình, tăng cường sự thông cảm, chia sẻ giữa các thế hệ, thành viên trong gia đình; loại bỏ các tệ nạn xã hội, làm cho xã hội ngày càng lành mạnh, … Từ đó, xây dựng nền tảng nhận thức gia đình để phát triển văn hóa gia đình ngày càng tốt đẹp hơn.

                                                                                                                                                                                                  Bài và ảnh: Sóc Ca.